Білім беру жүйесін жетілдіруге, білімнің сапасын жақсартуға ерекше мән беру, әлбетте, заңды талаптар.
Президент Қ.Тоқаевтың халыққа жолдауында ұлттың жаңа болмысы мен сапасын айқындайтын ең басты қағидат ретінде терең білім тұжырымын ұсынып отыр. Дегенмен, білімнің іргелі құндылығы – толыққанды әрі жан-жақты тұлғаны тәрбиелеу. Коронавирус індетінің салдарынан отандық ғылым-білім саласы күрделі кезеңді бастан кешіруде. Тұңғыш рет білім жүйесінде жаппай қашықтан оқыту форматы енгізіліп, бұл педагогтармен қатар, оқушыларға үлкен жауапкершілік артты. Рас, Президент атап өткендей, қашықтан оқыту ісін ұйымдастыруда біраз қателіктер жіберілді. Соған қарамастан, ұстаздардың жаңалықты жатсынбай қабылдауы арқасында оқу жылы сәтті аяқталды.
Жолдауда Президент елімізде «Жауапты мемлекет – жауапты қоғам – жауапты адам» жүйесінің берік орнығуы керектігін атап көрсетті. Жалпы, адамдар жауапты адам немесе патриот болып тумайды. Жауапкершілік қасиет отбасы мен оқу орындарында, қоғамдық ортада үздіксіз, жүйелі әрі кешенді жүргізілетін рухани-патриоттық тәрбие үрдісінің нәтижесі. Сол себепті, өз елінің азаматы болу төлқұжат жүзінде ғана емес, ұлттың жаңа болмысы қалыптасуы үшін әрбір азамат рухымен Ел мен Жердің өткені, бүгінгісі мен келешегіне деген жауапкершілікті терең сезінуі тиіс. Сондықтан да білім жүйесінің ажырамас бөлігі ретіндегі тәрбие үрдісінің маңызын күшейту мәселесі өзектілігін ешқашан жоғалтпақ емес.
Әрбір адамның заманауи білімі мен дағдылары, рухани діңгегі – баға жетпес қазына. Соған сәйкес, білімнің салтанаты негізінде ұлттың жаңа болмысын қалыптастыру үшін, біріншіден, мұғалімдер мен ғалымдардың әлеуметтік мәртебесі жоғары болуы шарт; екіншіден, әрбір азаматтың табысты болуының қарапайым формуласы – өмір бойы білім алу мен кәсіби дағдыларын үздіксіз жетілдіру қағидаты санамызға берік орнығуы тиіс.
Мемлекет басшысы біздегі мамандар даярлаудың отандық жүйесі нақты еңбек нарығынан тыс қалғанын ескертіп жүр. Бұл мәселе жыл сайын кәсіби және жоғары оқу орындарына түсе алмай қалатын түлектердің көбеюіне, ЖОО бітірген дипломы бар мамандардың әрбір төртіншісінің жұмыссыз жүруіне себеп болуда. Өткен жылдан бастап, Президенттің тапсырмасымен елімізде білім берудің орнына диплом сатумен айналысып отырған университеттермен күрес жүргізілуде. Отандық білім-ғылым саласының дамуы үшін бұл қадам керек, әрі маңызды. Өйткені білімсіз берілген жалған құжат кім-кімді де жарға жығады. Бірінші кезекте, соларға тыйым салу арқылы оқу орындарындағы білім беру сапасын арттыруға күш салынатыны ақиқат.
Білім саласындағы басты мәселелердің бірі – ұстаздар жалақысының аздығы. Былтыр Президент алдағы төрт жыл ішінде мұғалімдердің еңбек ақысын екі есе арттыруды тапсырды. Осыған сәйкес, ұстаздардың жалақысы өсті. Ұстаздарға дәптер тексергені үшін және сынып жетекшілігі үшін төленетін қосымша төлемақылары да 2 есеге өсті. Үкіметтің ұстаз жалақысын осылайша арттырып, қолдау көрсетіп отырғаны қуантарлық.
Мемлекет басшысының «педагогтардың жағдайы жақсартылмаса, салада оңды өзгерістер бола қоймайды» деген пікірі орынды. Заман қарыштап дамып, озық технологиялар қолданысқа енгізіле бастаса да оқушының сапалы білім алуы үшін мұғалімдердің маңызы ерекше. «Мектептің жаны – мұғалім» деп тегін айтылмаса керек. Бұл тұрғыда, оқушыларымыздың озат болуына, жаһандану заманына сай ұрпақ тәрбиелеуге жауапты білім саласы қызметкерлерін қолдауға қатысты шаралары үздіксіз жүргізіле беруі тиіс..
Президент Қ.Тоқаев: «Жаңа ахуал білім беру және ғылым жүйесін түбегейлі реформалауды талап етіп отыр. Енді бұл саланың маңызы арта түсетіні анық. Тіпті, экономиканың өзі соған тәуелді болмақ. Біз білім мен ғылым саласының болашақтағы рөлін айқын түсінуіміз керек. Мемлекеттік саясатты соған сәйкес жүзеге асырамыз. Білім беру және ғылымды дамытудың 2025 жылға дейінгі бағдарламасы бойынша жүзеге асырылатын реформаларды қайта зерделеу қажет. 2025 жылға дейін білім саласына бөлінетін қаражат 6 есе, ғылымға бөлінетін қаржы 7 есе өсетінін ескерген жөн», – деді ол [1].
Білім министрі айтқан пікірлері меніңше орынды. Ол қала және ауыл мектебінің арасындағы айырмашылықты қысқарту. Балалардың тұратын орны, әлеуметтік мәртебесіне қарамастан, сапалы білім алуы қажет. Ауылдағы шағын жинақты мектептерге кәсіби білікті мамандарды апару керек деді.
Білім сапасына әсер ететін бір фактор – педагогтардың мәртебесі мен кәсіби шеберлігі… Мұғалімдерді қоғамда танымал тұлға ету, сыйлы ету керек. Педагогтардың еңбегін бағалауға арналған арнайы медаль – мемлекеттік марапат тағайындалса, сонымен бірге, қосымша білім беруді, кәсіптік-техникалық білімді дамыту қажет. Сапалы оқулықтар дайындап, мүмкіндігінше оларды цифлық форматқа ауыстыру қажет. Білім – барлық уақытта жоғары құндылықтардың бірі болған. Тек білімді, сауатты адам ғана келешек тізгінін қолына ала алады.
Пайдаланылған әдебиеттер:
- Қ. Тоқаев. Халықтың бірлігі және жүйелі реформалар – ел өркендеуінің берік негізі. 1 қыркүйек 2021 жыл
М.В.Кемелбекова, Мемлекет тарихы институты
Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық даму тарихы
бөлімінің ғылыми қызметкері
